Πολύτροπα – Κρήτη
Επιμέλεια: Βάσια Καρκαγιάννη – Καραμπελιά
29 Σεπτεμβρίου – 24 Νοεμβρίου 1996
Το Κέντρο Σύγχρονης Εικαστικής Δημιουργίας Ρεθύμνης (σημερινό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Κρήτης), οργάνωσε στη Πινακοθήκη «Λ. Κανακάκις», από 29 Σεπτεμβρίου έως 24 Νοεμβρίου 1996, την έκθεση ΠΟΛΥΤΡΟΠΑ – ΚΡΗΤΗ, που επιμελήθηκε η τεχνοκριτικός και ιστορικός τέχνης Βάσια Καρκαγιάννη-Καραμπελιά.
Η έκθεση πρωτοπαρουσιάστηκε το Νοέμβρη και το Δεκέμβρη του 1995 στον Πύργο των Δουκών του Epernon, γαλλικό ιστορικό μνημείο του 17ου-18ου αιώνα, στο Cadiallac, κοντά στο Bordeaux, μετά από πρόσκληση του Συλλόγου “Entre-Deux Mers-Regious d’ Europe” προς τη Βάσια Καρκαγιάννη - Καραμπελιά, να παρουσιάσει νέους έλληνες καλλιτέχνες της διασποράς στη Γαλλία, στο πλαίσιο των εκδηλώσεων “Terres de Grece II”, 1995 (ο Σύλλογος αυτός που εδρεύει στο Bordeux, οργάνωνε τα τελευταία δέκα χρόνια-στο πλαίσιο των ιδιαίτερων δεσμών που είχε αναπτύξει με την Κρήτη ειδικότερα, αλλά και όλη την Ελλάδα – εκδηλώσεις υψηλού επιπέδου που αφορούν τον σημερινό ελληνικό πολιτισμό).
Η έκθεση πραγματοποιήθηκε με επιτυχία και έτυχε μεγάλης ανταπόκρισης τόσο από το κοινό που την επισκέφθηκε όσο και από τον τοπικό τύπο -που την εκθείασε.
Με αφορμή την έκθεση κυκλοφόρησε δίγλωσσος κατάλογος.
Στην έκθεση που εγκαινιάστηκε το Σάββατο 28 Σεπτεμβρίου 1996, παρουσιάστηκαν έργα 9 ελλήνων και 2 γάλλων καλλιτεχνών. Στα εγκαίνια ήταν παρόντες η επιμελήτρια της έκθεσης και οι 10 καλλιτέχνες: ο Ο Αντώνης Νίκογλου, ο Θεόδουλος, ο Κωστής Τριανταφύλλου, ο Ιάσων Καραϊνδρος, η Άντα Κορφιάτη, ο Βασίλης Μιχαήλ, ο Ηλίας Πούλος, ο Γιώργος Σηφιανός και οι Γάλλοι Helene Mugot και Jean Paul Marcheschi. Ο Χρήστος Τζίβελος, στον οποίο ήταν αφιερωμένη η έκθεση, από το 1995 δεν είναι πια μαζί μας.
Ο Αντώνης Νίκογλου, ο Θεόδουλος, ο Κωστής Τριανταφύλλου, ο Ιάσων Καραϊνδρος, η Άντα Κορφιάτη, ο Βασίλης Μιχαήλ, ο Ηλίας Πούλος, ο Γιώργος Σηφιανός και ο Χρήστος Τζίβελος, επελέγησαν βασικά από την επιμελήτρια της έκθεσης, για την υψηλή ποιότητα των έργων τους – άσχετα με τις ιδιαίτερες ‘τάσεις’ του καθενός: δεν έχουν ‘κοινά’ χαρακτηριστικά.
…“Αντίθετα, όπως αναφέρει στον πρόλογό της η Βάσια Καρκαγιάννη-Καραμπελιά, κοινό τους γνώρισμα είναι η αδιαφορία προς κάθε παλαιό ή μοντέρνο κίνημα – όταν αυτό δεν υποτάσσεται στους προσωπικούς τους πλαστικούς πειραματισμούς. Παραστατικότητα, αφαίρεση, γεωμετρισμός, μινιμαλισμός, μεταμοντερνισμός κι άλλες τέτοιες κατηγορίες που απασχολούν κυρίως κάποιους διαχειριστές της τέχνης και της αισθητικής δεν τους ενδιαφέρουν παρά μόνο στο μέτρο που τους αφορούν χωρίς να τους δεσμεύουν. Οραματιστές και ουτοπιστές, έχουν κάνει τις επιλογές τους: απέναντι στην κρίση των συνειδήσεων και των ιδεολογιών και στην εις το έπακρον εμπορευματοποίηση των καλλιτεχνικών προϊόντων, απέναντι στην οπισθοδρόμηση κάθε δημιουργικής ανησυχίας και στην περιρρέουσα παθητικότητα, επιβάλλουν την απόλαυση της εικαστικής χειρονομίας, προκαλούν, τολμούν τη ‘μαγεία’, την ‘αναχρονικότητα’ –ή τον απόλυτο νεωτερισμό.
Έλληνες, όλοι αυτοί οι καλλιτέχνες. Παραμένουν έλληνες, αρνούμενοι κάθε προσδιορισμό, κάθε σύνορο – ‘πραγματικό’ ή εννοιολογικό. Υπογραμμίζουν την ελληνικότητά τους όταν επικαλούνται όλες τις παραδόσεις τους, σ’ όλο τους το εύρος, ανά τους αιώνες, τις πολλαπλές επιμιξίες μ’ άλλους λαούς, γλώσσες, θρησκείες, πολιτισμούς, αναμιγνύοντας το γεωμετρικό, ορθολογικό πνεύμα με το μυστικισμό, τη φυσική με τη μεταφυσική»…
Εξ’ού και ο τίτλος: Πολύτροπα. “Νεύμα προς το μακρινό μας πρόγονο – γράφει η επιμελήτρια- τον πολυμήχανο Οδυσσέα, των ταξιδιών, της περιπέτειας, αλλά και του νόστου και της εξορίας. Τρόπος να περιχαράξουμε το έδαφός μας, να σημειώσουμε τα αχνά περιγράμματα των δεσμών που μας ενώνουν μ’ ένα παρελθόν, την ιστορία μας και να σκιαγραφήσουμε κάποιους προσανατολισμούς στο παρόν. Ένας τρόπος ακόμα, να πάρουμε την ευθύνη των διαφορών, της πολυφωνίας και των αναπάντεχων σκιρτημάτων. Μικρός φόρος τιμής στην ποίηση”.
Οι δύο γάλλοι καλλιτέχνες που καλέστηκαν να συμμεριστούν το ταξίδι της Κρήτης – ελάχιστη συμβολική ανταπόδοση στην πρόσκληση των γάλλων φίλων του Bordeaux- ανήκουν στην ίδια γενιά με τους έλληνες καλλιτέχνες κι ακολουθούν συγγενικούς δρόμους. Η Helen Mugot και ο Jean Paul Marcheschi έχουν αξιολογότατο και ήδη καταξιωμένο έργο. Οι εικαστικές τους προτάσεις χαρακτηρίζονται από την κοινή επιθυμία σύγχυσης των ορίων μεταξύ όρασης και γραφής, ανάμεσα στη μέρα και στη νύχτα, στο άσπρο και το μαύρο. Ο λόγος, το φως, ο μύθος, βρίσκονται στο κέντρο των πλαστικών τους προβληματισμών.
Ο Michel Makarius, καθηγητής Φιλοσοφίας και Αισθητικής στη Σχολή Καλών Τεχνών της πόλης Mans καθώς και στο Πανεπιστήμιο Paris I (πλαστικές τέχνες), με πλούσια ερευνητική και συγγραφική δράση στον τομέα της θεωρίας αλλά και της κριτικής της τέχνης, παρουσίασε το έργο της Helen Mugot και του Jean Paul Marcheschi στον κατάλογο της έκθεσης.
Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε η κριτικός τέχνης και Διευθύντρια του Κέντρου Μαρία Μαραγκού, η πραγματικότητα της σύγχρονης τέχνης άλλο ‘τόπο’ δεν μπορεί να έχει παρά την επικοινωνία. Και τούτο το ταξίδι της τέχνης στους χώρους της Πινακοθήκης «Λ.Κανακάκις», με τους 11 καλλιτέχνες που συμμετέχουν, ‘κοινό τόπο’ έχει η επικοινωνία.
Τα εγκαίνια τίμησαν με την παρουσία τους εκπρόσωποι της Περιφέρειας Κρήτης και των πολιτικών κομμάτων.
Ήρθαν επίσης από το εξωτερικό οι Allain Glykow, Καθηγητής στη Σχολή Πλαστικών Τεχνών του Πανεπιστημίου του Bordeaux, Michel Makarius, Καθηγητής Φιλοσοφίας και Αισθητικής στη Σχολή Καλών Τεχνών της πόλης Mans και στο Πανεπιστήμιο Paris I, Bernard Marcade, ιστορικός τέχνης και επιμελητής εκθέσεων που συνεργάζεται με τα έντυπα Art Press & Parkett, Rosa Martinez, Καλλιτεχνική Διευθύντρια της Μπιενάλε Κωνσταντινούπολης και μέλος του Δ.Σ. του Goteborg Kunsthalle, Henry Meyric Hughes, ιστορικός τέχνης και επιμελητής εκθέσεων, μέλος του Δ.Σ. του Goteborg Kunsthalle που μαζί με τον Μανώλη Μαυρομάτη, καθηγητή ιστορίας της τέχνης στη Σχολή Καλών Τεχνών του Α.Π.Θ., Έφη Στρούζα, ιστορικό και κριτικό τέχνης, Νίκο Παναγιωτόπουλο, κοινωνιολόγο-ερευνητή και τη Βάσια Καρκαγιάννη-Καραμπελιά, έλαβαν μέρος στη συζήτηση στρογγυλής τράπεζας με θέμα «Το πεδίο της τέχνης σαν χώρος αντίστασης» που πραγματοποιήθηκε με μεγάλη επιτυχία την Κυριακή 29 Σεπτεμβρίου, στο ωδείο της πόλης (Νερατζέ-τζαμί), στο πλαίσιο του προγράμματος των εγκαινίων.
Από την Αθήνα ήρθαν ειδικά αρκετά άτομα. Ανάμεσά τους καλλιτέχνες (Γιώργος Ζογγολόπουλος, Άγγελος Παπαδημητρίου, Άγγελος Σκούρτης, Ρένα Παπασπύρου, Δημήτρης Αληθεινός, Έρση Χατζηαργυρού), η Αντιπρόεδρος του Ιδρύματος Ι.Φ. Κωστοπούλου Άννη Κωστοπούλου, οι συλλέκτες Σταύρος Τσιγκόγλου και Δημήτρης Ιωαννίδης, η Διευθύντρια του Διεθνούς Κέντρου Χορού, Βίκυ Μαραγκοπούλου, η Διευθύντρια Δημοσίων Σχέσεων του Αντένα Λόλα Νταϊφά, η εκδότρια του περιοδικού ART Magazine Net Δέσποινα Βαϊοπούλου, οι εκδότες της εφημερίδας Τα Νέα της Τέχνης Άρτεμη Καρδουλάκη και Γιάννης Αγγελής, οι Διευθυντές περιοδικών Σόνια Ζαχαράτου, Νέλλη Σπηλιοπούλου, Βίκυ Αλικάκη, ο Δημήτρης Σκούφης από το ηλεκτρονικό Art Topos, η γκαλερίστα Ελένη Κυπραίου, ο εκπρόσωπος του Γαλλικού Ινστιτούτου Ηρακλείου Αντώνης Αλιμπέρτης, οι θεωρητικοί της τέχνης και δημοσιογράφοι Μπία Παπαδοπούλου, Κατερίνα Γρέγου, Δημήτρης Χαρίτος (Αντί), Τάκης Μαυρωτάς (Marie Claire), Άννα Χατζηγιαννάκη (Ελεύθερος Τύπος Κυριακής), Ελένη Μαχαίρα (Επενδυτής), Πανδώρα Μουρίκη (ΕΤ2), Τόνια Μάκρα (Ιδέες & Λύσεις), Μόνικα Τσιλιμπέρδη (Diva), φιλότεχνοι, παράγοντες της πόλης, μέλη Πανεπιστημιακής κοινότητας της Κρήτης και πλήθος κόσμου.
Βγήκε στ’ αλήθεια αληθινό αυτό που χαρακτηριστικά ανέφερε η κριτικός τέχνης και Διευθύντρια του Κέντρου Σύγχρονης Εικαστικής Δημιουργίας, Μαρία Μαραγκού, ότι η πραγματικότητα της σύγχρονης τέχνης άλλο ‘τόπο’ δεν μπορεί να έχει παρά την επικοινωνία. Γιατί τούτο το ταξίδι της τέχνης στους χώρους της Πινακοθήκης «Λ. Κανακάκις» με τους 11 καλλιτέχνες που συμμετείχαν, απέδειξε ότι έχει ‘κοινό τόπο’ την επικοινωνία.
